İstihdamın Artırılmasında Esnaf Sanatkarın Rolü Toplantısı Sonuç Raporu Yayınlandı

Türkiye’nin önde gelen aralarında ayakkabı, mobilya üretim sektörünün yanısıra pazarcı, kasaplar, berber, kuaför ve güzellik salonları gibi hizmet sektörüne hitap eden federasyonların genel başkanları hükümete istihdam konusunda acil çağrıda bulunarak, tedbir alınmaz ise yakın zamanda esnaf ve sanatkar mesleğini icra edecek insan kaynağının bulunamayacağını belirttiler.

Derneğimizin İçişleri Bakanlığı Sivil Toplum İlişkiler Genel Müdürlüğü’nün desteğiyle “Toplumsal Dayanışma, Kalkınmanın Desteklenmesinde İstihdamın Artırılmasında Esnaf Ve Sanatkarın Rolü” başlıklı yeni bir projesi kapsamında ikinci çevrimiçi “İstihdamın Artırılmasında Esnaf Ve Sanatkarın Rolü” başlıklı çevrimiçi toplantısı yapıldı.

onuç olarak, konuşma, esnafın finansal zorluklardan, yüksek faiz oranlarından, kalifiye iş gücü eksikliğinden ve kayıt dışı ekonominin yayılmasından şikayetçi olduğunu ve bu sorunların çözülmesi için somut adımlar atılması gerektiğini vurguluyor.

Çevrimiçi toplantıyı gazeteci-yazar Dünya Esnaf Ve Sanatkarlar Derneği/ Ahi Enstitüsü Başkanı Fehmi Çalmuk tarafından yönetilen çevrimiçi toplantıya aşağıdaki isimler katıldı.

Ahmet Aydan- Türkiye Ayakkabıcılar Federasyonu Başkanı

Ali Karaca - Türkiye Sebzeciler Meyveciler Ve Seyyar Pazarcılar Federasyonu Başkanı

Bayram Karakaş- Türkiye Berberler, Kuaförler Ve Güzellik Salonu İşletmecileri Federasyonu Başkanı

Hüseyin Taklacı- Türkiye Ağaç İşleri Federasyonu Başkanı

Osman Yardımcı- Türkiye Kasaplar Federasyonu Başkanı

ÖNERİLER

1. Kayıt Dışılıkla Mücadele

Denetimlerin Güçlendirilmesi: Kayıt dışı faaliyetlerin engellenmesi amacıyla, sektördeki denetim mekanizmaları daha etkin hale getirilmelidir. Geliştirilecek denetim sistemleri ile kayıt dışı ticaretin önüne geçilmelidir.
Teşvik ve Vergi Düzenlemeleri: Kayıtlı iş gücünü artırmak için yeni vergi düzenlemeleri ve teşvikler geliştirilmelidir. Ayrıca, kayıtlı çalışanlara yönelik avantajlı vergi uygulamaları, sektöre kayıtlı iş gücünün kazandırılmasını sağlayacaktır.

2. Mesleki Eğitimin Güçlendirilmesi

Çıraklık ve Ustalık Eğitimi: Esnaf ve sanatkarların niteliklerini artırmak için çıraklık, kalfalık ve ustalık eğitim sistemleri yeniden yapılandırılmalı ve güçlendirilmelidir. Bu eğitimlerin yaygınlaştırılması, sektördeki mesleki bilgi ve beceri seviyesinin yükselmesine yardımcı olacaktır.
Gençler İçin Teşvik Programları: Gençleri esnaf sektörüne çekebilmek için cazip teşvikler ve eğitim programları oluşturulmalıdır. Ayrıca, mesleki eğitimlerin okul müfredatlarına entegre edilmesi gerekmektedir.

3. Finansal Destek Mekanizmaları

Düşük Faizli Krediler: Esnafın finansman ihtiyaçlarını karşılayabilmesi için düşük faizli ve uzun vadeli kredi imkanları sağlanmalıdır. Ayrıca, bu kredilerin teminat gereksinimleri azaltılmalı, esnafa finansal destek sağlanarak işlerini büyütme fırsatı verilmelidir.
Hibe Programları: Küçük işletmelere yönelik hibe programları ile sermaye artırımı desteklenmelidir. Bu hibe programları, esnafın ekonomik anlamda daha güçlü olmasına katkı sağlayacaktır.

4. Haksız Rekabetle Mücadele

Büyük Firmaların Rekabet Etkisi: Zincir marketler ve büyük firmaların küçük esnafa karşı oluşturduğu haksız rekabeti önlemek için yasal düzenlemeler yapılmalıdır. Pazar yerlerinde eşit şartlar sağlanmalı, büyük işletmelerin fiyat manipülasyonları engellenmelidir.
Adil Pazar Payı Dağılımı: Sektörün paydaşları arasında diyalog ve işbirliği geliştirilmelidir. Adil pazar payı dağılımı sağlanarak, tüm esnafın rekabet edebilmesi sağlanmalıdır.

5. Yeni Teşvik ve Destek Sistemleri

Eğitim ve Finansal Desteklerin Artırılması: Esnaf ve sanatkarlara yönelik eğitimlerin artırılması, özellikle finansal yönetim, dijitalleşme ve müşteri ilişkileri konularında eğitimler verilmesi gerekmektedir. Bunun yanı sıra, esnafa yönelik yeni teşvik ve vergi avantajları sunulmalıdır.
Dijitalleşme Sürecine Yatırım: Esnafın dijital dünyaya entegre edilmesi için gerekli altyapı sağlanmalı, dijital platformlardan yararlanarak işlerini büyütmeleri sağlanmalıdır. Dijitalleşme süreçlerinde esnafa yönelik rehberlik ve destek sağlanmalıdır.

6. Ara Eleman Sorunu İçin Çözüm

Ara Eleman Eğitimi ve Teşvikleri: 2017'de olduğu gibi, Maliye Bakanlığı, İŞKUR ve Milli Eğitim Bakanlığı işbirliği ile sektördeki ara eleman sıkıntısını gidermek için yeni kayıtlarla teşvik verilmeli ve eğitim destekleri sağlanmalıdır. Ayrıca, kredi oranlarının uzun vadeli olmasına yönelik çözümler geliştirilmelidir.

7. Sektörün Güçlendirilmesi İçin Devlet Desteği

Devlet Teşviklerinin Artırılması: Esnafın daha fazla finansal destek alması, krizlerden etkilenmemesi için devlet desteği artırılmalıdır. Bu süreçte esnafın ekonomik anlamda güçlenmesi için sürekli teşvikler sunulmalıdır.

8. Bürokratik Süreçlerin Sadeleştirilmesi

Bürokrasi Engellerinin Azaltılması: Esnafın işlerini hızlı bir şekilde gerçekleştirebilmesi için bürokratik süreçler sadeleştirilmeli ve engellerin kaldırılması sağlanmalıdır. Bu da esnafın iş yapma hızını artırarak ekonomik süreçlerin daha etkin işleyişini sağlayacaktır.

9. Esnaf Dayanışmasının Güçlendirilmesi

Yerel Dayanışmanın Artırılması: Yerel esnafın dayanışmasını güçlendirecek, ortak projelerde işbirliği yapmalarını teşvik edici adımlar atılmalıdır. Bu, küçük işletmelerin birbirleriyle işbirliği yaparak, pazar paylarını artırmalarını sağlayacaktır.

10. Yerel Üreticilerin Desteklenmesi

Yerel Üreticilere ve Toptancılara Teşvik: Yerel üreticilerin desteklenmesi ve ürünlerinin daha fazla pazarda yer alması için çeşitli teşvikler sağlanmalıdır. Bu, yerel ekonomiyi canlandırarak, küçük işletmelerin sürdürülebilirliğini artıracaktır.
Zincir Marketlerde Yerel Ürünlere Yer Verilmesi: Zincir marketlerin, yerel üreticilerin ürünlerine daha fazla yer vermesi için düzenlemeler yapılmalıdır. Bu, yerel ürünlerin daha fazla tüketiciye ulaşmasını sağlayarak, yerel ekonomiye katkı sağlayacaktır.

TALEPLER

1. Devlet ve İlgili Kurumlar Arasında İşbirliği ve Koordinasyon

İşbirliği Mekanizmalarının Güçlendirilmesi: Devlet, meslek örgütleri ve diğer ilgili kurumlar arasında daha etkin işbirliği mekanizmaları kurulmalı, sektörel sorunlar için ortak çözümler geliştirilmelidir. Bu işbirliği, daha verimli ve sürdürülebilir bir ticaret ortamı yaratılmasına katkı sağlayacaktır.
Sektörel Strateji Belgesinin Hazırlanması: Ayakkabıcılık gibi önemli sektörler için özel strateji belgeleri hazırlanmalı, sektörün karşılaştığı sorunlar ele alınarak çözüm önerileri geliştirilmelidir. Bu belgelere dayalı olarak sektörlerin gelişimine yönelik kapsamlı bir yol haritası oluşturulmalıdır.
Ulusal ve Uluslararası Tanıtım: Sektörlerin tanıtımı için ulusal ve uluslararası düzeyde fuar ve etkinlikler düzenlenmelidir. Bu tür etkinlikler, sektördeki yeniliklerin, gelişmelerin ve başarıların dünyaya duyurulmasını sağlayarak, sektöre yatırım çekilmesine yardımcı olur.

2. Eğitim ve Çıraklık Sistemi Reformları

Meslek Okulları ve Sanat Okulları Teşviki: Gençlerin yalnızca üniversiteye yönlendirilmesi yerine, meslek okulları ve sanat okulları teşvik edilmelidir. Bu okullarda verilen eğitimlerin kaliteli hale getirilmesi ve sektörle işbirliği içerisinde geliştirilmesi gerekmektedir. Gençler, sadece teorik değil, pratik anlamda da güçlü bir eğitim almalıdır.
Çıraklık, Kalfalık ve Ustalık Eğitim Reformu: Çıraklık, kalfalık ve ustalık eğitim sistemlerinin 3.308 sayılı Çıraklık Kanunu’na uygun şekilde revize edilmesi gerekmektedir. Ayrıca, mesleki yeterlilik kurumları ile akredite bir eğitim ve sertifikalandırma sistemi oluşturulmalıdır. Bu sayede, iş gücü piyasasında nitelikli eleman sayısının artırılması sağlanabilir.
Meslek Okulları ve Üniversitelerle İşbirliği: Meslek okulları ve üniversitelerle işbirliği yaparak esnaflara yönelik özel eğitim programları oluşturulmalıdır. Bu programlar, esnafın mesleki gelişimlerini destekleyerek, daha verimli çalışmalarını sağlayacaktır.

3. Esnafın Desteklenmesi ve Güçlendirilmesi

Düşük Faizli Krediler: Esnafın daha kolay ayakta kalabilmesi için faiz oranlarının düşürülmesi ve düşük faizli kredilere erişim sağlanmalıdır. Bu krediler, esnafın işlerini büyütmesi veya zorluklarla başa çıkabilmesi için önemli bir araç olacaktır.
Esnaf Teşkilatlarının Güçlendirilmesi: Esnaf teşkilatlarının daha fazla yetkilendirilmesi gerekmektedir. Yerel yönetimlerin de esnafı destekleyen daha fazla politikalar geliştirmesi sağlanmalıdır. Bu teşkilatlar, esnafın sorunlarını daha etkili bir şekilde dile getirebilir ve çözüm önerilerini hükümetlere iletebilir.
Esnafın Tedarik Zincirinde Güçlendirilmesi: Esnafın daha güçlü bir tedarik zincirine sahip olması gerektiği belirtilmektedir. Büyük işletmelerin tedarik ağlarına daha erişilebilir olması için bu ağlar genişletilmeli ve yerel esnafa daha fazla fırsat sunulmalıdır. Ayrıca, esnafların tedarikçilerle daha güçlü ilişkiler kurarak, daha kaliteli ürünler temin etmeleri sağlanmalıdır.

4. Vergi ve Kredi Kolaylıkları

Vergi Yüklerinin Hafifletilmesi: Esnaf üzerindeki vergi yükleri azaltılmalı ve daha uygun vergi dilimleri uygulanmalıdır. Bu, esnafın mali yükünü hafifletecek ve işletmelerin sürdürülebilirliğini artıracaktır. Ayrıca, esnafın dijitalleşme ve yenilikçi uygulamalara yatırım yapabilmesi için teşvikler sağlanmalıdır.
Kredi Kolaylıkları ve Faiz Oranları: Esnafa yönelik kredi imkanları artırılmalı ve faiz oranları düşürülmelidir. Ayrıca, esnafların daha kolay krediye erişebilmeleri için basitleştirilmiş başvuru süreçleri ve daha esnek ödeme planları sunulmalıdır.

5. Kayıt Dışı Ekonomi ve Yerel Üretim

Kayıt Dışılıkla Mücadele: Kayıt dışı çalışan esnafın tespiti ve denetimi için meslek odalarına daha fazla yetki verilmelidir. Kayıt dışı ekonominin önlenmesi, hem esnafın haklarını koruyacak hem de sektördeki adaletsiz rekabeti engelleyecektir.
Yerli Üretim ve Yerli Üreticilerin Desteklenmesi: Yerli üreticilerin daha fazla desteklenmesi ve yerli ürünlerin tüketiminin teşvik edilmesi gerektiği talep edilmektedir. Yerli üretim, hem yerel esnafın ekonomik gücünü artıracak hem de dışa bağımlılığı azaltacaktır.
Üretim Kalitesinin Denetlenmesi: Ürünlerin üretiminde kalite ve hijyen standartlarının artırılması gerektiği belirtilmektedir. Et, tavuk ve köfte gibi gıda ürünlerinin üretimi, denetimlerle sıkı bir şekilde kontrol edilmelidir. Bu denetimlerin sıklaştırılması, gıda güvenliği ve halk sağlığını koruyacaktır.

6. Zincir Marketler ve Sosyal Sorumluluk

Zincir Marketlerin Denetimi ve Fiyat Düzenlemeleri: Zincir marketlerin piyasa üzerindeki etkilerinin düzenlenmesi ve denetlenmesi gerekmektedir. Özellikle fiyat dengesizliği yaratacak şekilde hareket etmeleri engellenmeli ve küçük esnafın korunması sağlanmalıdır. Zincir marketlerin, esnafın rekabet edebilmesini sağlayacak adil fiyatlandırma politikaları geliştirmeleri önemlidir.
Zincir Marketlerin Sosyal Sorumluluk Taahhütleri: Zincir marketlerin, sadece fiyat rekabetine dayalı bir iş modeli yerine, sosyal sorumluluklarını yerine getirmeleri gerekmektedir. Bu sorumluluk, yerel üreticilerin desteklenmesi ve çevresel sürdürülebilirlik gibi alanlarda daha etkin olabilir.

7. Fiyat Kontrolü ve Rekabetin Sağlanması

Fiyat Kontrolü ve Düzenlemeleri: Gıda sektöründeki fiyatların denetlenmesi ve kontrol edilmesi gerekmektedir. Özellikle et, tavuk ve köfte gibi temel ürünlerin fiyatlarının kontrol altına alınması ve rekabetin adil bir şekilde sağlanması açısından önemlidir.
Denetim ve Kontrol Mekanizmalarının Güçlendirilmesi: Gıda güvenliği ve üretim kalitesinin denetimi konusunda daha sıkı önlemler alınmalıdır. Bu, tüketicilerin daha güvenli ürünler almasını sağlarken, esnafın da kaliteyi daha iyi bir şekilde sağlamasına yardımcı olacaktır.

8. Tüketici Bilinçlendirme ve Sağlıklı Ürün Tüketimi

Tüketicilere Yönelik Bilinçlendirme: Tüketicilerin kaliteli ve sağlıklı ürünler tercih etmeleri için eğitimler ve farkındalık kampanyaları düzenlenmelidir. Tüketiciler, yerli üreticilerin sağladığı ürünlere yönlendirilerek, hem sağlıklı ürünler tercih etmiş olur hem de yerel üretim teşvik edilir.
Sağlıklı Gıda ve Yerli Ürünlerin Teşviki: Yerli üreticilerin sağlıklı gıda ürünleri üretmeleri için desteklenmesi, esnafın üretim kalitesini artırmasını sağlayacak ve aynı zamanda toplumun sağlıklı beslenmesine katkıda bulunacaktır.

TESPİTLER

1. Kayıt Dışılık ve Ekonomik Adaletsizlik

Kayıt Dışı Ekonomi: Sektördeki en büyük sorunlardan biri kayıtdışılık olup, bu durumun acilen çözülmesi gerektiği vurgulanmıştır. Kayıt dışı çalışan esnafın vergi ödememesi, haksız rekabet yaratmakta ve düzenli çalışan esnafın zor durumda kalmasına yol açmaktadır. Bu sorunun çözülmesi için yerel yönetimlerin daha fazla denetim yapması ve düzenlemeleri sıkılaştırması gerekmektedir.
Haksız Rekabet: Küçük esnaf, büyük firmaların sağladığı avantajlarla savunmasız kalmaktadır. Zincir marketlerin düşük fiyatlarla piyasa domine etmesi, esnafın rekabet etmesini zorlaştırmakta ve sektörde ekonomik adaletsizliğe neden olmaktadır. Bu sorun, esnafın sektördeki varlığını sürdürmesini engellemektedir.

2. Eğitim ve Mesleki Yetersizlikler

Kalifiye Eleman Eksikliği: Kalifiye iş gücü eksikliği, sektörün büyük bir sorunu olarak karşımıza çıkmaktadır. Pazar yerlerinde günlük yüksek ücretlerle çalışacak kalifiye eleman bulmakta zorluk yaşanmakta, bu da üretim süreçlerini olumsuz etkilemektedir. Esnaf, nitelikli iş gücü bulma konusunda ciddi sıkıntılar yaşamaktadır.
Meslek Seçimi Sorunu ve Eğitim Yetersizliği: Gençlerin üniversiteye yönlendirilmesi, esnaf ve sanatkarlık gibi sektörlerde eleman yetişmesini engellemektedir. Mesleki eğitimin yetersizliği, sektördeki kalifiye eleman sayısının azalmasına yol açmakta ve bu durum, sektörün geleceğini tehlikeye atmaktadır.
Mesleki Eğitim Reformu: Esnafın mesleki gelişimi için çıraklık, kalfalık ve ustalık eğitim sistemlerinin yeniden düzenlenmesi gerekmektedir. Bu sistemlerin, daha kapsamlı ve sektöre uygun hale getirilmesi, kalifiye iş gücü sorununu hafifletebilir.

3. Finansal Zorluklar ve Kredi Erişimi

Kredi Kolaylıkları: Esnafın finansal kaynaklara erişimi, özellikle yüksek faiz oranları nedeniyle zorlaşmıştır. Yüksek faiz oranları ve kısa vade seçenekleri, esnafın işini döndürebilmesini engellemektedir. Esnaf için daha uzun vadeli, düşük faizli kredi seçenekleri sunulması, sektördeki dayanıklılığı artırabilir.
Yüksek Maliyetler: Üretim ve ticaretin maliyetleri hızla artmaktadır. Nakliye, mazot, işçilik gibi giderler, esnafı zor durumda bırakmakta ve sektördeki maliyet artışları, küçük işletmelerin sürdürülebilirliğini tehdit etmektedir.

4. Zincir Marketler ve Rekabet Sorunları

Zincir Marketlerin Etkisi: Zincir marketlerin küçük esnaf ile rekabet etmesini zorlaştıran bir durum oluşturduğu tespit edilmiştir. Zincir marketlerin düşük fiyatlarla piyasayı domine etmesi, küçük işletmelerin ayakta kalmasını engellemektedir. Ayrıca, zincir marketlerin fiyat manipülasyonu yaparak piyasada haksız rekabet yaratmaları, esnafın ekonomik olarak zarar görmesine neden olmaktadır.
Fiyat Manipülasyonu ve Piyasa Dengesizlikleri: Zincir marketlerin fiyatları manipüle ederek küçük esnafın daha düşük fiyatlarla rekabet edememesine neden olduğu tespit edilmiştir. Bu durum, sektördeki fiyat dengesini bozarak, esnafın ekonomik olarak zarar görmesine yol açmaktadır.

5. Sektörel Krizler ve Ekonomik Zorluklar

Ekonomik Kriz ve Esnafın Durumu: Türkiye’nin ekonomik sıkıntıları, esnafı zor bir döneme sokmuştur. Artan maliyetler ve düşük alım gücü, esnafın gelirlerini ciddi şekilde etkilemekte, sektördeki dayanıklılık azalmaktadır. Ancak, doğru desteklerle esnaf bu krizden çıkabilir. Devletin ve yerel yönetimlerin daha etkin destek politikaları geliştirmesi gerekmektedir.
Dijitalleşme ve Teknolojik Yetersizlikler: Dijitalleşme ve teknolojik yeniliklere ayak uyduramayan esnaf, küresel rekabette geri kalmaktadır. Dijital platformlarda satış yapabilme ve teknolojiyi iş süreçlerine entegre etme yeteneği, esnafın küresel rekabetteki başarısını artırabilir. Bu konuda esnafın eğitilmesi ve desteklenmesi önemlidir.

6. Sektörün Sorunları için Çözüm Önerileri

Planlama ve Koordinasyon Eksikliği: Sektörün sorunlarının çözülmesi için kapsamlı bir planlama ve koordinasyon eksikliği yaşanmaktadır. Devlet, meslek örgütleri ve diğer ilgili kurumlar arasında daha etkin işbirliği sağlanmalı, sektöre yönelik stratejiler belirlenmelidir.
Zincir Marketlerin Denetimi: Zincir marketlerin denetlenmesi ve yerel esnafın korunması için daha sıkı önlemler alınmalıdır. Ayrıca, yerel üreticilerin desteklenmesi ve yerli üretimin teşvik edilmesi gerektiği vurgulanmalıdır.
Kayıt Dışılığı Önleme: Kayıt dışı ekonomiyi önlemek için daha sıkı denetimler ve düzenlemeler getirilmelidir. Esnafın yasal olarak kayıtlı olmasını sağlamak, sektördeki adaleti artıracaktır.
Eğitim ve Kalifiye Eleman Yetiştirme: Meslek okulları ve çıraklık eğitim sistemleri güçlendirilmelidir. Bu sistemlerin sektöre uygun hale getirilmesi, iş gücünün kalitesini artırabilir ve esnafın gelecekteki ihtiyaçlarına daha iyi cevap verebilir.